Mimarlık, toplumsal olaylardan ve sosyal gelişmelerden etkilenirken aynı zamanda beslenen de bir alandır. 20.yüzyıl mimarlığı‘nı çeşitli toplumsal, kültürel, sosyal, askeri, teknolojik vb. bileşenlerden bağımsız tek başına yorumlamak yetersiz kalacağından, mimariye etki edebilecek belli başlı dönemsel hareketlere, bazı tanımlamalara, bağlamdan kopmadan ana hatlarıyla değinmek yerinde olacaktır.
20.Yüzyıl 1 Ocak 1901’den başlayıp 31 Aralık 2000’de sona eren bir dönemdir. Öyle bir dönemki 2 kez Dünya Savaşı, soğuk savaş yılları, Afrika’da kıtlık, Balkanlarda katliam, ekonomik kriz… Küresel ve yerel anlamda derin etkilere sahip olaylar bu yüzyılda meydana gelmiştir.
Elbette tüm bunlar yaşanırken sanat, tasarım, mimari ve paralel disiplinlerden üretimlerin, öğretilerin çeşitlendiğini görmek de mümkündür. Aynı zamanda sanayi ve teknolojinin gelişimi, siyasi dengelerin değişimiyle birlikte döneme damga vuran pek çok sanat – mimari akım ile kavram ilk defa bu dönemde ortaya çıkmıştı. Heykel, resim, fotoğrafçılık, edebiyat gibi özellikle mimariyi de etkileyen; minimalizm, kübizm, konstrüktivizm, fütürizm gibi akımlar mimarlar için tercih edilir hale gelmişti.
20.Yüzyılın En Önemli Mimarları Kimlerdir?
Le Corbusier, Ludwig Mies Van Der Rohe, Walter Gropius, Frank Lloyd Wright, John Utzon gibi pek çok mimarlık otoritesi ile mimarlık tarihçileri, mimarlık teorisyenleri ve çevrelerince önemli kabul edilen kült eserlere imza atan mimarların yaşadığını görüyoruz.
Biraz daha yakın döneme yani 20. yüzyılın ikinci yarısına geldiğimizde ise uluslararası ve yerel pek çok mimarlık ödülü kazanan yapılara imzasını atan, 21. yüzyılın ilk çeyreğinde bile üretimleri hakkında konuşmalar, paylaşımlar, tartışmalar ve ilham kaynağı olarak görülen projeleriyle tanıdığımız Zaha Hadid, Frank Gehry, Norman Foster, Rem Koolhaas, Richard Rogers, Renzo Piano, Turgut Cansever, Sedat Hakkı Eldem ve daha adını sayamadığım pek çok mimarın yine bu dönemde dünyaya geldiği, önemli üretimler yaptığı söylenebilir.
Sonuç ve değerlendirme
Bugün halen popüler sanatsal ve mimari üretimlerin bir çoğunun temeli 20.yüzyılda atılmıştır. O dönemdeki mevcut imkanlarla üretilen eserlerin ilk ve ilkel(?) örnekleri; bugünün kusursuz, mükemmeli arayan, pek çok açıdan – pek çok otorite tarafından başarılı olarak addedilen, sıra dışı ya da yenilikçi olduğu söylenen, gelişen teknoloji ile çeşitlenerek zenginleşen mimari yaklaşımlara ilham kaynağı olmuştur.
20. yüzyıl mimarlığı çok geniş coğrafya ve etnik hareketlere sahne olduğu gibi küresel anlamda da kendine karşılık bulan farklı mimarlar tarafından farklı yorumlarla ele alınan mimari kavramların ortaya çıkmasında büyük rol oynadı.
Günümüzde farklı isim ya da metotlarla anılan pek çok mimari yaklaşım bulunuyor. Mimarlar bir ideolojik tercihte bulunurmuşçasına bu yaklaşımları seçebildikleri gibi, bazen çok iyi ve farklı yorumlarla farklı örneklerine, bazen kötü kopyalarına, bazen de bir zorunluluk olarak bu kavramların ayakta kalmasına bilerek ya da bilmeyerek bir şekilde katkı sağlamış oluyor. Ama her ne şekilde olursa olsun mimarlık üretiminde bir “kaygı taşıyan” pratiklerin dramatik ya da pragmatik temellere dayanması; mimarinin geniş spektruma sahip, efektif yaklaşımlara müsait bir uğraşı olduğunu kanıtlar nitelikte.
